Nedavni hepening povodom 40 godina stvaralaštva novinara, muzičkog kritičara, publiciste, romanopisca, tekstopisca i pjesnika Amira Misirlića bio je prilika da se, zahvaljujući nevelikoj knjižici iz 1984. godine, probude uspomene na društvo i prirodu odnosa među ljudima i rekapitulira šta se s nama dogodilo nakon skoro 40 godina.
Impresivan krug intelektualaca
Znam da riskiram prigovore zbog nostalgije ili nepriličnog glorificiranja svoje uloge u propalom društveno-ekonomskom sistemu ili zbog tendencioznih komparacija dva vremena i načina života, ali zbirka poezije 14 autora, tada studenata Fakulteta političkih nauka Univerziteta u Sarajevu, potaknula me je da ipak testiram njenu “vrijednost” sa ozbiljne vremenske distance. Iza naslova “Poznavanje prirode i društva” je spoznavanje individualnih i kolektivnih kreativnih dometa, kroz samo nekoliko poetskih uradaka svakog od autora, kojih bi se danas neki od njih možda i postidjeli, prosti je zbir identiteta i međusobnih uticaja kroz djelovanje u Književnom klubu Tin.
Impresivan je to krug danas uspješnih intelektualaca i sa neskrivenim ponosom moram priznati da sam privilegiran zbog zajedničkog vremena provedenog u kreativnom samoobrazovanju, onda kad je to bilo najpotrebnije.
Osim spomenutog Amira Misirlića, autora knjiga “50 godina bosanskohercegovačkog pop-roka”, “Prvi bosanskohercegovački pop-rok leksikon” i “Soundtrack vremena”, te romana “Kupi mi kupine”, “Vrijeme žetve”, “Dedo” i “Noćas nema mjeseca punog iznad Bosne”, i drugi autori su ostvarili plodne karijere.
Rešad Hasanović je još tada imao pseudonim Majo Otan. U međuvremenu objavio je knjige “Previše sreće u šumi”, “Lavabo i suze”, “Moja mala duša” i “Shiruku Ishi and Her Silk Dance” te “Tranzistor – Ogledi o poeziji”. Danas živi i radi u Finskoj.
Marija Fekete Sullivan autorica je knjiga i slikovnica za djecu “Sirenin san”, “Kaput za hrabre”, “Slike iz novčanika”, “Džepni uštipak”, “Zaljubljeni vuk”, “Podmornica u svemiru”,” Patuljaste priče”, “Svjetlucave priče”, “Djed pjesnik” i romana “”Sarajevski zidovi sudbine. Višestruko nagrađivana književnica predložena je za nagradu Astrid Lindgren 2021. godine. Članica je Društva pisaca BiH, živi i radi u Sarajevu.
Snježana Mulić-Softić je urednica Al Jazeere Balkans. Autorica je nagrađene zbirke priča “Sanduk po mjeri” i romana “Povratak”. Bila je urednica magazina Dani te suradnica mnogih domaćih i inostranih medija. Nominirana je za Nobelovu nagradu za mir za 2006. u okviru projekta “1000 Peace women”. Autorica je dva dokumentarna filma, a njene priče uvrštene su u tri antologije bh. proze. Članica je PEN centra BiH i dobitnica novinarske nagrade “Srđan Aleksić”.
Nerzuk Ćurak je redovni profesor na Fakultetu političkih nauka Univerziteta u Sarajevu, novinar, esejist i publicista, javni intelektualac i mirovni aktivist. U Kniževnom klubu Tin prihvaćen je još kao brucoš, mlađi od ostalih članova. Autor je knjiga “Geopolitika kao sudbina: Slučaj Bosna. Postmodernistički ogled o perifernoj zemlji”; “Dejtonski nacionalizam, Obnova bosanskih utopija. Politologija, politička filozofija i sociologija dejtonske države i društva”; “Filozofija zagrljaja, Politička elita u BiH i EU: Odnos vrijednosti”; “Izvještaj iz periferne zemlje. Gramatika geopolitike;” “Rasprava o miru i nasilju. (Geo)politika rata – (Geo)politika mira – Studije mira”; “Od erosa do polemosa. Knjiga razgovora i niza naučnih studija i analiza”.
Miroslav Pilj je autor nagrađenih dramskih tekstova “Zašto…? ; “Krug”, “Čarobni prah”, “Sin”, “Ne žalim”, likovno-poetsko-glazbenog performansa “Snaga vode”. Kao pisac stihova surađivao sa brojnim skladateljima i izvođačima popularne muzike iz BiH i inozemstva. Objavio poetske zbirke “Odgovor”, “U inat godinama”, “Lijepa riječ”, “MI nije jednako JA”. Živi, radi i slika u Sarajevu.
Dragoslav Dedović, kao stipendista Fondacije Hajnrih Bel (Heinrich-Böll-Stiftung) odbranio je 1999. magistarsku tezu na interdisciplinarnim Evropskim studijama u Ahenu. Od 1999. do 2006. radio je kao novinar Radija Dojče vele (Deutsche Welle) u Kelnu i Bonu, uređujući i vodeći emisije Evropa danas i Tura kulture. Od 2006. do kraja 2008. godine boravio je u Beogradu kao direktor Regionalne kancelarije za Jugoistočnu Evropu njemačke Fondacije Hajnrih Bel. Od 2009. ponovo živi u Njemačkoj, prvo u Berlinu a potom u Kelnu gde je do 2012 radio kao savjetnik za zapadni Balkan u Forumu Civilne mirovne službe (forum ZFD). Trenutno radi kao glavni urednik Programa na srpskom RTV Dojče vele (Deutsche Welle). Više puta nagrađivan, između ostalog na Slovu Gorčina (1988), godišnjom nagradom za najbolju knjigu Društva pisaca BiH (2005), Pečatom varoši sremskokarlovačke (2012), te nagradom Stražilovo (2013) kao i stipendijskim boravcima njemačkih književnih institucija. Eseje i analitičke tekstove objavljuje i na njemačkom, prevodi sa njemačkog i na njemački, a njegovi književni tekstovi su prevedeni na više jezika. Zastupljen je u nekoliko antologija bh. i srpskog pjesništva. Objavio je knjige “Izađimo u polje”, “Cirkus Evropa”, “Von edlen Mördern und gedungenen Humanisten ( O plemenitim ubicama i najmljenim humanistima ), 44 Gedichte/pjesme & 1 Essay/esej”. “Kawasaki za Wukmana Dedowitscha”, “Cafe Sumatra”, “Dinarski Buda”, “Za klavir i didžeridu”, “Gloria mundi”, “Usijanje”, “Unutrašnji istok”. Član je PEN centra BiH.
Moja malenkost je 1986. na Slovu Gorčina sa dva rukopisa pod šifrom podijelila drugu nagradu, jer prva nije dodijeljena. Zbog lijenosti pravdane sopstvenom strogošću prema nesavršenim stihovima, osim jednog ciklusa u beogradskoj “Književnoj reči”, nisam ništa objavio, a rukopisi su u ratu nestali.
Nažalost nisam uspio doći do podataka za Momira Đurđevića, Josipa Paulića, Nadu Matković, Omera Omerovića, Edinu Kurtagić i Živka Majstorovića, niti imam kontakte s njima ali se nadam da su živi i zdravi.
Profit Lutrije u programe mladih i Lutrija u gubicima
Nadam se da je i ovoliko argumenata dovoljno da retroaktivno opravda postojanje jedne neugledne zbirke pjesama nastale bez mentora i tutora u “vremenu jednoumlja i partijske kontrole”. Naravno, Književni klub Tin nije bio jedini, već smo rado surađivali sa kolegama sa Filozofskog fakulteta i drugim klubovima. Knjiga je objavljena u ediciji Ifigenija Književne omladine Bosne i Hercegovine, organizacije u kojoj sam bio aktivan, jedne od 10 društvenih organizacija koje okupljaju mlade u okviru SSO BiH.
Dok se danas pišu demagoške strategije za mlade u svim kantonima i entitetima, u to vrijeme je prema zakonu o igrama na sreću 40 posto profita, nakon što se izmire sve obaveze prema zaposlenicima, dobitnicima i troškovi organizacije igara, dodjeljivano je ovim organizacijama za finansiranje projekata mladih.
Zahvaljujući tome, uz moj skromni angažman, osim edicije Ifigenija, pokrenuta je mjesečna Književna revija, u kojoj su urednici bili pokojni Marko Kovačević, rahmetli Zilhad Ključanin, Selim Arnaut, Enver Kazaz i drugi. Knjižena revija je prva objavila pjesme Džemaludina Latića nakon izlaska iz zatvora, prve pjesme Miljenka Jergovića, priče Gorana Samardžića, a bavila se i društvenim pitanjima.
Iz sredstava Lutrije finansirani su Savez organizacija fizičke kulture, Savez kulturno-umjetničkih društava, Savez izviđača, Savez gorana (pošumljavanje i zaštita okoline), Esperanto savez, Ferijalni savez, Narodna tehnika u koju su spadali i avio-modelari i sportski padobranci, Muzička omladina i Književna omladina.
Danas se tim neoporezovanim sredstvima u Federaciji BiH pune džepovi privatnim organizatorima igara na sreću, a od državne Lutrije novac ide u budžet, a zatim za plaće glomazne administracije. A u RS kažu da entitetska lutrija posluje sa gubitkom?!
Rebus, Kuk, Zub, Steleks…
Nisu ni tada svi studenti bili društveno angažirani. I tada je 70 posto njih bilo fokusirano isključivo na studiranje i prateći hedonizam, ali su svuda postojale aktivističke jezgre koje su studentski život nastojale kreativno obogatiti u skladu sa interesovanjima.
Na Fakultetu političkih nauka djelovao je Klub Rebus i to nije bila obična studentska kafana, jer je u blizini bilo savremenih kafića i ljepših kafana. Zahvaljujući Rebusu Fakultet je nastavio da živi i poslije predavanja, pa je svakog dana bio različit program. Tako je četvrtkom kolega Sabahudin Hadžialić, koji je danas gostujući profesor na DY Patil International University u Akurdi u Indiji, s obzirom na to da je tada na kultnom Trećem programu Radio Sarajeva radio emisiju “Treća dimenzija bluesa” i imao ogromnu kolekciju ploča bluesa, radio tematske sesije bluesa. Vikendom bi se organizirale disko večeri sa disk džokejima ili živom svirkom mladih bendova kojima je to bila odskočna daska za kasnije svirke u Trasi, Slozi ili Domu mladih. Tu je prvi puta nastupio Mladen Vojčić Tifa sa grupom Top. Često bi nam se pridružili i profesori, najčešće Besim Spahić sa gitarom i francuskim šansonama, ali i kao kantautor.
Imali su i drugi fakulteti svoje klubove, pa je na Medicinskom bio Kuk, na Stomatološkom Zub, a na Elektrotehničkom Steleks. Tako je bilo više izbora i više mogućnosti za mlade kreativce da se pokažu.
Čini se da su tada i profesori bili svestraniji i kreativniji. U to doba teško je bilo naći intelektualca – liječnika, advokata ili inžinjera – da osim svog posla ne slika, piše ili svira.
Danas je sve drugačije. Liberalni kapitalizam, u kojem je novac u centru svega, polako uzima danak svodeći ljude na jednu dimenziju. A nije moralo biti tako. Čini se da smo sa prljavom vodom jednopartijskog socijalističkog samoupravljanja prosuli i radoznalost druženja i kreativnost stvaranja u spoznavanju prirode i društva.
Možda je nostalgija stara bol za onim što više ne postoji, a možda radost sjećanja na nekadašnju mladost. Šta li će boljeti današnju mladost, kakvim će se sjećanjima radovati?
